24/5/18

FALORDIETAS


A LIENDA D’O CARNAROL
Fa muitas añadas, en un lucarón, viviba una parella con o suyo chiquet fillo. Os tres feban una familia goyosa dica que un diya o nirno se metié dolento. Toz os maitins se devantaba rusio por a calentura e con a cara blanquiñosa como luna d’ivierno. Pero garra medico sapeba l’orichen d’os suyos mals.
Os pais li dioron asabelo de charapotes, pero denguno no li feba efeuto, e lo nirno cada vegata se meteba más dolento. Á la fin, sin saper ya qué fer, dezidioron vesitar á lo viello de barbas blancas que viviba en a selva.
Seguntes se diziba por tota la redolada no bi’n eba ombre más saputo qu’er. Conoxeba totas as yerbas medizinals ta poder curar totas as malotías.
-Quiesto, emos que fer un poder!, tú i remanirás con o nirno, e yo demandaré aduya á lo viello.

Con os güellos plenos de glarimas rezias como chislas de plevia, a mai se calé un chambergo e se fiqué por entre os maticals. Caminé durante una ora dica que á la fin vide una capanna de fusta rodiata por un cletato. S’amané, truqué en a puerta e un ombre asabelo de corrucato con barba blanca dica la zentura, salié á ubrir a puerta.
-Qu’escas por astí, muller?
-Desincusas por amolar-li, pero menesto aduya.
-No t’alticames, noto angunia en os tuyos güellos. Dime qué te pasa pues.

A muller entré, e se posé en una cadiera. Con a coral atapita e los güellos inflatos por tanto plorar, li espliqué a enchaquia d’a suya vesita.
-Siñor, o mío fillo de dos añadas i ye asabelo de grau. Fa diyas que se metié dolento e no podemos baxar-li a calentura. Ha bebito charapotes de yerbas, e cosa. No mincha pon de pon e cada diya ye más feble. Si no trovamos que li pasa …
-Desincusas, no sé qué li puede pasar á lo suyo fillo, e no sé cómo poder curar-lo. Lo que si li puedo dizir ye ye cuántos diyas vivirá.
-Cómo dize?, e si son poquez? No sé si quiero saper-lo!
-Enxamás se sape lo que puede pasar …

O viello li dié una asperanza fablando d’ista traza:
Continará …

Carnarol: diente de león
Dolento: enfermo
Selva: bosque
Charapotes: brebajes
Saputo: sabio
Remanirás: permanecerás
Glarimas: lágrimas
Chislas: gotas
Maticals: arbustos
Capanna: cabaña
Corrucato: arrugado
A coral: el corazón
Atapita: encogido
Pon de pon: nada de nada


26/2/18

FALORDIETAS


AQUER VIELLO, VIELLO VIN (II)
E plegué l’agüerro, e una tardi d’airera una carta de palazio li anunziaba que lo prenzipe d’o reino iba á vesitar-lo. Se metié muito goyoso, e tamién niervudo. Tot eba qu’estar perfeuto!
Asinas que clamé á los criados ta dizir-lis;
-O prenzipe chentará astí maitín. Tanto la casa como los chardins han qu’estar escoscatos. A mesa ha qu’estar perfeuta, o millor mantel, os platos de porzelana e las copas de beire bueno.
A chenta ha d’estar sobrebuena. Os pexes, los más frescos, a carne más tierna e los postres más dulzes e ricos que puedan fer os guisanders.

Os criados se’n fuoron ascape ta organizar-lo tot. Er, tanimientres, se quedé pensando en qué fer con a botella de vin.
-“Será maitín o diya d’ubrir a botella?, ye un prenzipe!, qué puedo fer …?”

O dandalo li feba minchar-se as unglas …
-“Pos no, no la ubriré, no ye un rei, sólo ye que un choven prenzipe que lo se trusquirá en poquez gotez sin tastar-lo como cal, como si estase un vin cualsiquiera.”

E plegué o prenzipe, e chenté en a casa, e bebié vin, pero no tasté a botella de vin espezial porque lo viello no la ubrié.
E asinas pasoron as añadas, dica que l’ombre se fize muito viello e se murié, e murié sin ubrir ni tastar a botella de vin antica.
A notizia d’a suya muerte s’estendillé ascape  por tota la redolada. Totas as chens quereban dar-li lo zaguero adiós. O minchador d’a casa i yera pleno á rebutir, dezenas de presonas s’achuntoron, os criados sacoron tot lo que n’eban de minchar en a casa, e tamién o vin d’a bodega, totas as botellas, dica la d’o vin viello que alzaba l’ombre dende fa más de cuaranta añadas.
Asinas pasan muitas cosas en ista vida, que se dixan pasar aguardando intes millors ta que á la fin se queden sin fer-ne.

Agüerro: otoño
Escoscatos: limpios
Beire: vidrio
Guisanders: cocineros
O dandalo: la duda
Como cal: como es necesario
Alzaba: guardaba


5/2/18

FALORDIETAS

AQUER VIELLO, VIELLO VIN
Se diz que fa muitas, muitas añadas, viviba un ombre muito rico e poderoso con una vida plena de privilechios. Viviba en un casaluzio rodiato de politos chardins, vestiba ricos traches e minchaba cosas que pocas presonas podeban fer-lo.
Cuan pensaba en tot ixo, s’emplenaba de goyo.
-N’he tot lo que un ombre de zincuanta añadas puede deseyar; una gran casa e muitos diners ta poder gastar-ne.

Pero de lo que yera más argüelloso yera d’a suya viella bodega feita en os baxos d’a casa. Rodiatas-ie por as brempas i remaniban dezenas de botellas de vin que ta er yera lo suyo tresoro.
E d’entre totas bi’n eba una asabelo d’espezial por estar la más antica. No dixaba que garra chen s’amanase e de cabo cuan baxaba á vier-la. Li feba morisquetas, la güellaba e pensaba siempre lo mesmo;
-Ista botella ye plena d’o millor vin d’o planeta, e sólo la escorcharé cuan vienga bella presona reyalmén importante. No vo á fer-lo con cualsiquiera, no con chen que no lo merexe, que no sepan tastar-lo.

E un diya pasé por a suya casa un ombre de negozios con una gran reputazión en a ziudat. Mientres charraba con er en a cambra gran, pensé en baxar á la bodega e compartir a suya botella de vin. Pero ascape li se’n fue d’a capeza;
-“No, no, será millor que no! No ye tan importante como ta convidar-li á beber o mío vin. Li daré augua e prou!”

Un par de meses más tardi i plegué o presidén d’o suyo país, e li convidé á chentar. E cuan yeran prenzipiando á minchar, pensé en puyar á botella e beber-la con o presidén, pero á la fin no lo fize. Pensé que a suya ropa yera fiera e antica, e que una presona con tan mal gusto por a ropa no saperba tastar bien o suyo vin.
E asinas dixé pasar atra oportunidat de tastar o suyo buen vin en buena compañía.
Continará …

Brempas: sombras
S’amanase: se acercase
I remaniban: allí permanecían
Morisquetas: caricias
Tastar-lo: probarlo
Cambra: habitación

Fiera: fea